جریان‌های فرقه‌ای نوک پیکان جنگ نرم

جنگ نرم در عین تأثیرگذاری و کارآمدی، کم هزینه‌ترین نوع جنگ است که از ارزش‌‌های یک جامعه و امنیت ملی یک کشور را تهدید می‌کند. در بررسی تهدید نرم، کارکردهای جریان‌های فرقه‌ای، کاملاً خودنمایی کرده و اساساً مهم‌ترین اهداف در این نوع تهدید محقق می‌شود.

تغییر هویت دینی و ملی، تغیر الگوی سیاسی حاکم، تغییر ارزش‌های جامعه، القای ناکارآمدی حکومت،کاهش انسجام اجتماعی، تقویت واگرایی قومی و دستکارافکار عمومی از جمله اهداف جنگ نرم است که بوسیله جریان‌های فرقه‌ای انجام می‌پذیرد.

فرقه های نوظهور و طغیان علیه خداوند

📌فرقه های نوظهور فاقد هرگونه آموزه‌های دینی بوده و اصولاً برمحور نظرات رهبر و رئیس فرقه می چرخند و در همان حال بیشتر رهبران این گروه‌ها و به تبع آنها اعضا و هوادارانشان مورد سوء استفاده مدیریت پنهان قرار می‌گیرند.

🔘این فرقه ها نوعی شورش و طغیان علیه خداوند و آموزه‌های الهی را در دستور کار خود دارند و می‌کوشند بدون شریعت و آئین‌الهی به آرامش درونی دست یابند و از انجا که به حیات اخروی معتقد نیستند و با القای تفکرات انحرافی خود به دنبال کسب نهایت لذت و خوشی و رهایی از هرگونه تقید هستند که نتیجه آن زوال اخلاقی است.

فرقه ها نوعاً فاقد روحیه جهادی هستند

و دارای زمینه های لازم برای ارضای نفسانیات می‌باشند.

در بیش‌تر این فرقه ها، ذلت‌پذیری، انفعال و خودباختگی برابر غرب کاملاً مشهود است

و مأموریت آن‌ها را می توان در موارد ذیل خلاصه نمود :

1. ترویج عرفان سکولار
2. ایجاد اختلاف در صفوف مؤمنین
3. اباحی‌گری
4. ایجاد تردید در مبانی دینی و اغفال مردم
5. مقابله با ادیان آسمانی بویژه اسلام

یکی از عوامل اجتماعی که باعث می‌شود فرق ضاله و انحرافي جان گرفته و گسترش یابند بعد آموزشی و تبليغي است. متأسفانه اغلب مسائل و مباني دینی برای اقشار نوجوان و جوان به خوبی تبیین نمی‌شود. مشخص است جوانی که اطلاعات ناقصی از دین دارد چه چيزي را انتخاب می‌کند؟
✍️متأسفانه برخي بي‌آنكه شناخت درستي از دين داشته باشند، آن را سخت جلوه مي‌دهند در حاليكه احكام و دستورات دين بر سهل و آساني گذاشته شده است و تكاليف آن نسبت به سن، صحت بدن، ميزان درآمد، علم به احكام و... متغير بوده و اجباري براي يك شكل بودن آنها نيست.
 هر عصرى ویژگی‌ها، ضرورت‌ها و مقتضياتي دارد كه از مسائل جدید و مفاهیم تازه در عرصه زندگى سرچشمه مى‏گیرد. همچنین هر عصرى مشكلات، پیچیدگی‌ها و گرفتاری‌هاى مخصوص به خود را دارد كه آن نیز ناشي از دگرگونى اجتماعات و فرهنگ‌هاست كه لازمه تحول زندگى و گذشت زمان مى‏باشد. وظیفه اصلی مبلغان دین اسلام برگرداندن میراث علمى و فرهنگى اسلام به زبان روز و پیاده كردن همه آن مفاهیم عالى در روح و جان و عقل نسل كنونى است. بشر به دنبال الگو مي‌گردد بنابراين بايد الگوهاي ديني ما كه سرمشق ايمان، صبر، تقوا و... هستند معرفي شوند. تبليغات ديني كه بر عهده دست‌اندرکاران دینی و فرهنگی است بايد به صورت ساده و رسا مطرح شود و از اصطلاحات فنى و فلسفي علوم كه باعث مشكل شدن فهم دین است دور باشد. مطالبى كه راهگشاى زندگى و قابل عرضه نه تنها در جامعه مسلمانان بلكه قابل نشر و انتقال به تمام جوامع انسانى باشد.
چراكه مطالب قرآن و دین محصور به عصر و زمان معین و یا فرد و جمعیت معینى نیست. تفسير آیات بايد بر اساس احادیث و روايات معتبر باشد نه تفسیر به رأى و روایات ضعیف تا فرصتی در اختیار سودجویان قرار نگیرد. البته می‌توان گفت به خاطر سرگرمی‌ها و جذابیت‌های کاذبی که برای نسل جوان فراهم شده، نداشتن انگيزه و سعی لازم جهت فراگرفتن علوم و معارف دینی هم خود عامل جذب به این فرقه‌های انحرافی می‌باشد.
یکی دیگر از جنبه‌های ایجاد ضعف در دین، عالمان بی‌عمل هستند که خود به دستورات گفته‌شده عمل نمی‌کنند و این باعث بدبیني به دین می‌شود. امروزه افراد مختلف از رادیو و تلویزیون و جراید گوناگون به ترویج اسلام و عرفان می‌پردازند که اشتباهات عمدي يا سهوي این افراد در محیط اجتماع، مردم را از ایشان و مطالب ارائه‌شده دور می‌سازد. اگر بتوان اعمال دیني را با زندگی امروزی مردم گره زد و دین را در بطن زندگی آنها نشان داد، مطمئناً پذیرش آموزه‌های آن برای همگان آسان و لذت‌بخش خواهد شد.

✍🏻طی روزهای اخیر، با افشاگری و سخنان برخی دراویش در خصوص رویکردهای افراطی و نامقبول گروهک مجذوبان نور و عنصر خارج‌ نشین فرقه (مصطفی آزمایش)، موجی از تقابلات افراد و جریان‌های مختلف در رسانه‌های منتسب به فرقه به راه افتاده و هر یک به نوعی درصدد محکوم نمودن اقدامات و اقوال دیگری برآمده‌اند. بارزترین این تقابلات را باید در نامه ها و پیام‌های همسر «مصطفی آزمایش»،‌ خطاب به یکی از خویشان و نمایندگان قطب دانست. خانم «ش. ب»، طی نامه‌ای خطاب به «محمد تابنده»، مموعه انتقادات و هجمه‌هایی را علیه رویکرد نمایندگان و اطرافیان «نورعلی تابنده»، ذیل چند پرسش مطرح ساخته و ضمن محکوم نمودن رویه آن‌ها در تلاش برای جلوگیری از دامن زدن به شایعات و تحریک احساسات مریدان، عدم بهره‌گیری از واژه «حصر» برای قطب را –که توسط خود و همسرش تبلیغ می‌شود - به صورت ضمنی ، مصداق خیانت پنهان دانسته و تحت عنوان «ضرورت مقابله با چاپلوسی»، بر نسبت‌های خویشی و نزدیکی فکری محمد تابنده و دیگر نمایندگان، تاخته است.

 انتقادات و هجمه‌های این فرد و دیگر عناصر وابسته به آزمایش در قبال نمایندگان قطب و مشایخ و مأذونین فرقه، سابقه‌ای طولانی داشته و در خفا و آشکار، میان قول و فعل افراطیون، جاری و ساری بوده‌است، لیکن دامن زدن به آن در شرایط حساس فعلی که فرقه با پیامدهای منفی حاصل از حوادث گلستان هفتم، رقابت‌های داخلی جریان‌های مختلف و به‌ویژه آخرین سخنرانی نورعلی تابنده (با موضوع تعیین قطبیت)، دست و پنجه نرم می‌کند، حاصلی جز دشوارتر شدن اوضاع نخواهدداشت. شاید این همان نگرانی قطب بود که او را به سخنرانی بی‌سابقه اخیرش واداشت؛ هرچند، نتایج مورد نظر وی را نداشت و افراط‌گرایی‌های امثال آزمایش و گروهک مجذوبان‌نور، بر طبل اختلافات درونی کوبیده و فرقه گنابادی را با چالش‌هایی تازه‌ مواجه ساخته‌است. باید دید با تداوم این شرایط، آیا قطب بار دیگر ناگزیر به شکستن سکوت خود و صدور فرمانی جدید در این زمینه می‌شود؟ آنچه مسلم است، بحرانی‌تر شدن شرایط حاکم بر فرقه گنابادی است که آینده تشکیلاتی و مبانی فکری آن را تحت‌تأثیر قرار خواهدداد.

پیدایش صدوقیان

نهضت مکابیان حرکتی بود که یهودیان تحت حاکمیت شهریاران سلوکی ـ جانشینان اسکندر مقدونی در سوریه- پدید آوردند. اسکندر تربیت‌شده ارسطو و تحت تأثیر وی بود. او پیش از این­که عنصری نظامی باشد، عنصری فرهنگی بود. از این رو، همزمان با فتوحات سرزمین‌هایی مانند ایران، آسیای صغیر، هندوستان، سوریه و مصر به ترویج فرهنگ یونان اقدام کرد. در این فرآیند عقاید و اندیشه‌های قوم یهود مورد تهاجم تمدن یونان قرار گرفت.

گروهی از یکتاپرستان یهودی به نام «حسیدیم» در مقابل این تهاجم قیام کردند. این مقاومت تا زمان مکابیان ادامه یافت. خاندان مکابی از متتیای کاهن و پسرانش یوحنا، یهودای مکابی، الیعازار و یوناتان بودند. آنان در برابر حاکمان ستمگر سلوکی، که فرهنگ یونانی را ترویج می‌کردند، مقاومت یهودیان را رهبری کردند. قیام یهودیان یکتاپرست منجر به استقلال یهودیان شد. در این دوره، یهودیان به دو فرقه فریسیان و صدوقیان تقسیم شدند. جنگ و نزاع بین این دو گروه، حکومت صدساله مکابیان را ضعیف و زمینه را برای سلطه رومیان مساعد کرد. سرانجام یکی از سرداران رومی به نام «پومپه» بخشی از سوریه را در سال 63 ق.م از حاکمیت مکابیان درآورد. سال‌های 142 ق.م تا 63 ق.م،دوران استقلال یهود، دوره مکابیان نام دارد.

وجه تسمیه صدوقیان

نام این فرقه به صادوق بن اخیطوب که از طرف حضرت داوود (علیه السلام) به کهانت منصوب شده بود، مربوط می شود (کتاب دوم سموئیل 8:17 و 15:24). این منصب در عصر حضرت سلیمان (علیه السلام) نیز برای صادوق باقی ماند(کتاب اول پادشاهان 2:34). کاهنان بنی صادوق در کتاب حزقیال مورد تعریف و تمجید قرار گرفته اند و امانت داری آنان ستوده شده است(حزقیال 44:15)

عقاید فرقه صدوقیان

صدوقیان به جای نماز، برای قربانی اهمیت ویژه ای قائل بودند. بسیاری از کاهنان هیکل سلیمان و حاخامهای سنهدرین از این فرقه برخاستند. روابط آنان با والیان رومى نیز خوب بود. آنان منکر معاد و مخالف احکام و اصول و فروع غیر علمى- عقلى دین یهود بودند. این فرقه تنها به نبوت موسی باور داشت و انبیاء و کتب دیگر غیر از تورات را قبول نداشت. از تورات فقط اسفار پنجگانه را قبول داشتند. این فرقه به بقاى روح و جهان آخرت باور نداشت و همین جهان را دار ثواب و عقاب مى دانستند.

صدوقیان بر خود لازم می دیدند سنتهای گذشته را حفظ کنند و با تجدید نظر و تفسیر به رأی فریسیان و آداب و عادات آنان مخالفت می ورزیدند. آنان قائل به جسمانیت خدا بودند و می گفتند قربانی و هدایایی که در راه خدا می دهیم، مانند چیزهایی است که به یک پادشاه یا حاکم بشری داده می شود. صدوقیان جاودانگی نفس و قیامت را انکار می کردند و می پنداشتند سزای نیکی و بدی در همین دنیا داده می شود و در مورد اراده انسانی به اختیار مطلق معتقد بودند.

وجوه اختلاف فریسیان و صدوقیان

1. صدوقیان معتقد بودند تورات غیر قابل تفسیر و تاویل است و باید فقط ظاهر آن را پذیرفت. اما فریسیان قائل به تفسیر و تاویل بودند.
2. صدوقیان قائل به جسمانیت خداوند بودند (چون تورات را قابل تاویل و تفسیر نمی دانستند ظاهر آیاتی که دلالت بر تجسیم خداوند وجود دارد، مثل آیه کشتی الوهیم با یعقوب، را می پذیرفتند) اما صدوقیان قائل به عدم تجسیم خداوند بودند.
3. صدوقیان بر خلاف فریسیان، به وجود رستاخیز، قیامت و دنیای اخروی اعتقادی نداشتند.
4. صدوقیان معتقد بودند ملت یهود باید با سایر ملت ها ارتباط بگیرد تا از طریق داد و ستد با آن ها نیرومند گردد، اما فریسیان قائل به برتری ملت یهود بودند و معقتد بودند نباید با سایر ملت ها تعامل کرد.
5. صدوقیان معتقد بودند عبادت باید تنها در معبد مقدس (بیت المقدس) انجام بگیرد. اما فریسیان می گفتند عبادت در هر مکانی می تواند انجام شود.

صدوقیان از منظر انجیل

صدوقیان مانند فریسیان با مسیح مخالف بودند و نام آنان به تکرار در اناجیل چهارگانه آمده است. عوام یهودى این فرقه روشنفکر را مرتد و خارج از دین مى شمردند. در عهد جدید یعنى اناجیل و رسالات رسولان از این فرقه یاد شده است. بنا به مندرجات انجیل، مقارن میلاد مسیح، میان دو فرقه فریسى و صدوقى اختلاف شدید رخ دارد. صدوقیان در اقلیت بودند و لذا مورد تهمت و آزار فریسیان قرار داشتند. در آن هنگام فریسیان با مسیح و پیروان او در جنگ و جدال بودند. «قیافا» کاهن بزرگ یهودیان فریسى به قتل عیسى فرمان و فتوى داد و آن حضرت را مرتد نامید.

کاهنان فریسى همیشه با عیسى مناظره می کردند. آن ها به او تهمت زنا مى زدند و به او اهانت و آزار مى رساندند. همین تهمت های یهودیان فریسی به حلال زادگی عیسی ابن مریم، که انعکاس آن در «تلمود» نیز یافت می شود، موجب شد مسیحیان نسبت به یهودیان شدیدا کینه بورزند و آن ها را مورد آزار و اذیت شدید در قرون وسطی قرار دهند.

تعصب و اختلافات فریسى و صدوقى باعث از میان رفتن وحدت سیاسى و مذهبى قوم یهود شد. تعالیم صدوقیان به تعالیم عیسى شباهت دارد. صدوقى ها در قبال متن کتاب مقدس رویکردى محافظه کار و لفظ گرا داشتند. بدین ترتیب آنان حکم «چشم در مقابل چشم، دندان در قبال دندان»را دقیقا به همان معنایى مى دیدند که الفاظ آن مى گفت، در حالى که تفسیر بیشتر پروشیان به تاوان پولى برمى گشت. همین انعطاف ناپذیرى روش هاى لفظ گرا، در کنار اصل اهمیت مناسک قربانى معبد براى صدوقیان، که عمدتا کاهن بودند، باعث شد که مذهب صدوقى نتواند پس از ضایعه سال 70 به حیات خویش ادامه دهد.

انقراض فرقه صدوقیان

در سال 70 میلادی، امپراطوری روم به رهبری تیتوس، به یهودیان هجوم آوردند و معبد سلیمان را برای بار دوم (بعد از اولین تخریب توسط بخت النصر) تخریب و نابود نمودند. بعد از این هجوم گسترده اثری از فرقه صدوقیان نماند.

مروری بر تاریخچه فریسیان

نهضت مکابیان حرکتی بود که یهودیان تحت حاکمیت شهریاران سلوکی ـ جانشینان اسکندر مقدونی در سوریه- پدید آوردند. اسکندر تربیت‌شده ارسطو و تحت تأثیر وی بود. او پیش از این­که عنصری نظامی باشد، عنصری فرهنگی بود. از این رو، همزمان با فتوحات سرزمین‌هایی مانند ایران، آسیای صغیر، هندوستان، سوریه و مصر به ترویج فرهنگ یونان اقدام کرد. در این فرآیند عقاید و اندیشه‌های قوم یهود مورد تهاجم تمدن یونان قرار گرفت.

گروهی از یکتاپرستان یهودی به نام «حسیدیم» در مقابل این تهاجم قیام کردند. این مقاومت تا زمان مکابیان ادامه یافت. خاندان مکابی از متتیای کاهن و پسرانش یوحنا، یهودای مکابی، الیعازار و یوناتان بودند. آنان در برابر حاکمان ستمگر سلوکی، که فرهنگ یونانی را ترویج می‌کردند، مقاومت یهودیان را رهبری کردند. قیام یهودیان یکتاپرست منجر به استقلال یهودیان شد. در این دوره، یهودیان به دو فرقه فریسیان و صدوقیان تقسیم شدند.جنگ و نزاع بین این دو گروه، حکومت صدساله مکابیان را ضعیف و زمینه را برای سلطه رومیان مساعد کرد. سرانجام یکی از سرداران رومی به نام «پومپه» بخشی از سوریه را در سال 63 ق.م از حاکمیت مکابیان درآورد. سال‌های 142 ق.م تا 63 ق.م،دوران استقلال یهود، دوره مکابیان نام دارد.

فریسی کیست؟

کلمه فریسی در عبری به معنای عزلت طلب است. در زبان عبری به افرادی که خود را از دیگران جدا می سازند نام پروشیم (جمع پاروش به معنی جدا شده) اطلاق می شود. بدین جهت این گروه را «پروشیم» یا «فریسیان» می خواندند. این لقب بر جدایی و امتیاز آنان دلالت دارد. فریسیان به گروهی از آرامی های یهودی گفته می شود که با دو گروه صدوقی ها و اسینی ها در تضاد بودند.

فرقه فریسیان

فریسیان جزء علما و بزرگان ملت بودند، و بیشتر کرسی ها در مجلس سنهدرین به آنها تعلق داشت. این فرقه دو قرن قبل از میلاد پدید آمد و تاکنون هم اکثریت یهود از آن هستند. اصل این فرقه به فرقه حسیدیم (به معنای پارسایان) بر می گردد. فرقه حسیدیم سه یا چهار قرن قبل از میلاد برای زدودن آثار بت پرستی و انحراف میان یهودیان پدید آمد. آنان در جنگهای مکابیان شرکت داشتند و در راه دین جانبازی کردند و شهید شدند. در قرن هجدهم نیز موج تازه ای به نام حسیدیم میان یهودیان شرق اروپا پیدا شد که از این حرکت الهام می گرفت. فریسیان یک قرن قبل از میلاد از میان حسیدیم برخاستند. به عقیده ی برخی «کنیسا»، با ثبات ترین و پایدارترین نهادی بود که فریسیان بنیاد نهادند. برخی دیگر ایجاد «کنیسا» را به دورانی قبل از فریسیان منتسب می دانند.

عقاید فریسیان

فریسیان از نظر فکری با صدوقیان تضاد و مخالفت روشنی داشتند. این فرقه خدا را از جسم و صفات جسمانی منزه می دانست. همچنین در مسائل مربوط به جبر و اراده آدمی راه میانه ای را پذیرفته بود. آن ها برخلاف صدوقی ها به ملائکه، روح، دادگاه عدل الهی، قیامت و رستاخیز مردگان و همچنین اساطیر اعتقاد داشتند می داد. آن ها همچنین معتقد بودند ارواح نیک، حیات جاودانی یافته و ممکن است به بدن‏های نیک انتقال یابند (تجدید حیات)، و ارواح شریر به عذاب جاودان محکوم می‏شوند. فریسیان به عبادات از جمله نماز و غیره اهمیت می دادند و در جامعه یهود موقعیت خوبی به دست آوردند و اکثریت تابع آنان شدند.

فریسیان برخلاف صدوقی ها اعتقاد داشتند تمامی شریعت یهود که از طرف خداوند نازل شده، در تورات موسی (ع) ثبت نشده است. آن ها به تورات اکتفا نمی کردند و علاوه بر عهد عتیق که تورات مکتوب نامیده می شد، به تورات شفاهی نیز معتقد شدند. تورات شفاهی گفته های حکیمانه دانشمندان یهود است که به عقیده آنان نسل به نسل از زمان حضرت موسی (علیه السلام) برای قوم یهود باقی مانده است. آن ها از این سنت شفاهی برای تفسیر و توجیه تورات استفاده می کردند. این گفته ها در فاصله قرن دوم تا پنجم میلادی، در کتابی بسیار بزرگ به نام تلمود جمع آوری شده و زیربنای فکر و اعتقاد بنی اسرائیل قرار گرفته است.

فریسیان دارالعلم های مختلفی تشکیل دادند و اوقات خود را صرف مطالعه در دقایق تورات کردند و نکته های تازه ای به دست آوردند. به عقیده آنان در تورات حتی یک حرف کم یا زیاد یا بی مورد و فاقد معنا و مقصود نیست، بلکه درون هر حرف و کلمه ای اسراری نهفته و رموزی خفته است.

وجوه اختلاف فریسیان و صدوقیان

1. صدوقیان معتقد بودند تورات غیر قابل تفسیر و تاویل است و باید فقط ظاهر آن را پذیرفت. اما فریسیان قائل به تفسیر و تاویل بودند.
2. صدوقیان قائل به جسمانیت خداوند بودند (چون تورات را قابل تاویل و تفسیر نمی دانستند ظاهر آیاتی که دلالت بر تجسیم خداوند وجود دارد، مثل آیه کشتی الوهیم با یعقوب، را می پذیرفتند) اما صدوقیان قائل به عدم تجسیم خداوند بودند.
3. صدوقیان بر خلاف فریسیان، به وجود رستاخیز، قیامت و دنیای اخروی اعتقادی نداشتند.
4. صدوقیان معتقد بودند ملت یهود باید با سایر ملت ها ارتباط بگیرد تا از طریق داد و ستد با آن ها نیرومند گردد، اما فریسیان قائل به برتری ملت یهود بودند و معقتد بودند نباید با سایر ملت ها تعامل کرد.
5. صدوقیان معتقد بودند عبادت باید تنها در معبد مقدس (بیت المقدس) انجام بگیرد. اما فریسیان می گفتند عبادت در هر مکانی می تواند انجام شود.

فریسیان از منظر انجیل

امور داخلی یهود در فاصله بازگشت از بابل تا خرابی دوم شهر قدس در دست حاخامهای فریسی و گاهی صدوقی بود. همچنین آنان با حضرت عیسی مسیح (علیه السلام) بسیار مخالف بودند و برای تصلیب او تلاش کردند. نام فریسیان به تکرار، در اناجیل چهارگانه آمده است. فریسیان به صفت خودپرستی، کبر و ریا مشهور بودند و در ردیف مخالفان درجه یک حضرت عیسی (ع) قرار داشتند، حضرت عیسی (ع) به شدت به آنها حمله می کرد و آنها را «رهبران کوران» نامید که به تقوی و نیکی خود فخر می کنند.

فریسیان با توجه به تصویری که از آنان در «اناجیل اربعه» و «اعمال رسولان»‌ ارائه شده، طبقه ‏ای از معلمان شریعت بودند که به سبب توانایی و مهارتشان در امور شرعی و دارا بودن رهبری دینی از منزلتی والا در میان یهودیان برخوردار بودند.

فریسیان در عصر کنونی

در قرون اخیر، فریسیان از نظر شیوه عبادت و برخی مسائل ینی و فرهنگی به دو دسته تقسیم می شوند: اشکنازی و سفاردی. اشکنازی ها به یهودیان اروپا و به ویژه آلمان اطلاق می شود. این دسته از یهودیان 80 درصد جمعیت یهودیان دنیا را شامل می شود. سفاردی ها به اعقاب یهودیان اسپانیا که در چند مرحله از آن کشور رانده شدند و به کشورهای مختلف رفته اند، اطلاق می شود. عبادت یهودیان ایران به شیوه ی سفاردی است.