رزم در برف
رزم در برف در یکی از قسمت های گذشته تاکتیک جنگ در کوهستان
را معرفی نمودیم ، منطقه کوهستان می طلبد که برای جنگیدن از اصول خاصی پیروی کنیم
، اما در شرایط جوی و محیطی گاهی ممکن است وضعیتی ویژه در منطقه به وجود آید ، برف
یکی از این شرایط است که گاهی در کوهستان ها لایه ای چند متری از آن روی زمین را
می پوشاند ، در این صورت با تغییرات ایجاد شده در زمین بایستی تاکتیک جدیدی را اتخاذ
کرد ، برای نیروی زمینی هیچ چیز نمی تواند جلوی عملیات و رزم را بگیرد ، البته به
شرطی که آن ها تاکتیک رزم در هر منطقه با هر شرایطی را آموخته باشند ، برف هم به
خصوص در کوهستان نمی تواند مانع جنگیدن افراد گردد ، پرسنل نیروی زمینی با
گذرانیدن دوره رزم در برف تاکتیک جنگیدن در آن شرایط را می آموزند . مختصری از
تاکتیک رزم در برف برای جنگیدن در کوهستان های برفی به شرح زیر است : آشنایی با
ملزومات همراه 1-کفش و پوتین : یکی از مهمترین پوشاک در برف است و باید ویژگی ضد
آب و گرم بودن را دارا باشد ، کفش های کوهنوردی در انواع مختلف و با کارآیی
گوناگون تولید می شود اما نیروهای نظامی بیشتر از پوتین استفاده می کنند ، پوتین
مزیت های بیشتری نسبت به کفش داشته و در عملیات های نظامی استفاده می شود ، همیشه
سعی کنید پوتین اندازه پا باشد و بند آن را تا بالا ببندید ( بندها باید نه کاملا سفت
و نه کاملا شل باشد بلکه طوری ببندید که پاها درون پوتین راحت قرار گیرد ) .
2-لباس کوه : نیروهای نظامی برای رزم در برف باید لباسی را بپوشند که گرم ، ضد آب
، ضد باد و استتار باشد ، تاکنون لباسی تولید نشده که هر چهار ویژگی مذکور را دارا
باشد ، برخی از لباس ها هم که مشابه چهار ویژگی مذکور را دارند به دلیل ضخامت
انعطاف پذیری لازم را ندارند و به سبب نداشتن تحرک لازم آن البسه به کار استفاده
در عملیات نظامی نمی خورد ، پرسنل نظامی با پوشیدن سه لایه لباس می توانند از چهار
ویژگی لباس های عملیات در برف بخوردار شوند ، این سه لایه به ترتیب زیر است : الف
) لایه زیرین : این لایه با پوست در تماس است و پس از گرم شدن بدن وظیفه انتقال
حرارت و گرمای اضافی به خارج از بدن را دارد ، اگر این لایه از جنس نخ یا کتان
باشد سریع خیس شده و خشک شدن آن هم طول می کشد ، بنابراین بهتر است همیشه لباس زیر
از جنس الیاف مصنوعی و پلاستیکی باشد تا رطوبت و عرق بدن را به خود نگیرد
. ب ) لایه میانی :
پوشیدن لباس پشمی و گرم ضروری بوده و باعث گرم نگه داشتن عضلات بدن می شود ،
نداشتن لباس مناسب باعث سرد شدن عضلات و در صورت گرفتار شدن طولانی مدت در این
وضعیت حتی منجر به مرگ انسان هم می گردد . ج ) لایه رویی : البسه زیرین و میانی وظیفه
گرم نگه داشتن بدن را به عهده دارند ، اما لایه رویی در صورت استفاده از بادگیر
مناسب سه وظیفه دیگر ( ضد آب ، ضد باد و استتار ) را انجام می دهد ، پوشیدن کاپشن
و آورکت به عنوان لایه رویی علاوه بر اینکه ضد آب نبوده باعث ضخیم شدن البسه و عدم
تحرک نیروی نظامی نیز می شود ، بادگیرها معمولا لایه ای نازک دارند و ضد آب و باد
هم هستند ، بادگیرهای نظامی در رنگ های مختلف تولید می شوند که در رزم در برف باید
بادگیر استتار در برف را پوشید ، بادگیرهای استتار در برف سفید رنگ بوده یا لکه
های تیره ای را در زمینه سفید رنگ خود دارند ، تنها عیب بزرگ بادگیر این است که در
فعالیت های طولانی مدت و زیاد از درون عرق کرده و خیس می شود هرچند این عیب در
پارچه های گورتکس مشاهده نمی گردد . 3-جوراب کوه : این جوراب ها در انواع مدل ها و
اندازه ها تولید می گردد ، هیچگاه پای بدون جوراب را وارد پوتین نکنید و در رزم در
برف از جوراب های ساق بلند ضخیم و پشمی استفاده نمایید تا عضلات پا را گرم نگه
دارد . 4-دستکش کوه : همیشه سعی کنید از دستکش های پنج انگشتی پشمی و چرمی که قابل
انعطاف باشد ( جهت استفاده از ابزار ، سلاح و ... ) و روی آستین را بپوشاند ( جهت جلوگیری
از نفوذ باد ) بهره ببرید . 5-عینک کوه : استفاده از عینک آفتابی جهت حفاظت چشم در
مقابل اشعه خورشید که از برف منعکس می شود ضروری بوده و بهترین عینک نیز عینک اسکی
است که کناره های آن دور چشم را می پوشاند . 6-کلاه کوه ( کاسکت ) : با به سر گذاشتن
کاسکت های نظامی علاوه بر حفاظت کمک شایسته ای به گرم نگه داشتن سر می کند ، البته
می توان زیر کاسکت از کلاه پشمی که تمامی صورت را به غیر چشم ها و دهان می پوشاند
استفاده نمود . 7-گتر کوه : در مناطقی که ارتفاع برف بیشتر از ساق کفش است از گتر
کوه که از جنس برزنت نایلونی می باشد جهت جلوگیری از ورود برف به داخل کفش استفاده
می گردد ، این وسیله در اندازه های مختلف ساخته و به وسیله بند با سگک به کفش متصل
می شود . 8-کفش یخ ( کرامپون ) : وسیله ای شبیه کف کفش که زیر کفش متصل می شود و
زیر آن هم دندانه هایی ( تیغه ) وجود دارد ، از این وسیله جهت سر نخوردن و حرکت
روی زمین های یخ زده استفاده می شود . 9-کلنگ کوه : این وسیله برای عبور از مناطق برفی و
یخچال ها ساخته شده و کارایی زیادی دارد . 10-راکت برف : بیضی شکل و شبیه راکت
تنیس است و برای حرکت روی برف نرم در زیر کفش بسته می شود . 11-اره برف : برای
بریدن سطوح یخ زده در برف جهت برپایی چادر یا ساختن اتاق برفی از آن استفاده می
گردد . 12-طناب بهمن : طناب درازی به رنگ قرمز با دو سر علامت گذاری شده که برای پیدا
کردن افراد در زیر بهمن کارآیی زیادی دارد . 13-کیسه خواب : مناسب ترین وسیله برای
استراحت کردن و خوابیدن در مناطق سرد کوهستانی است . 14-چادر کوهنوردی : این چادرها تقریبا
سبک هستند و در ظرفیت های مختلفی ساخته می شوند ، چادر کوهنوردی ضد آب و ضد باد
بوده و هنگامی که آن را جمع می کنند حجم کمی دارد ، چادر کوهنوردی بهترین وسیله
برای برپایی یک پایگاه موقت کوهستانی ( رزمی ، امدادی ، تدارکاتی و ... ) است .
15-زیرانداز : هیچگاه کسی برای نشستن و یا خوابیدن ( حتی با کیسه خواب و یا درون
چادر ) مستقیما به روی برف قرار نمی گیرد بلکه باید لایه ای عایق روی برف گذاشته
شود ، زیر اندازهای مناسب از جنس فوم یا بادی با ضخامت بیشتر از یک سانتیمتر بوده
و وزن کمی دارند . 16-کوله پشتی کوهنوردی : این کوله پشتی ها که در نوع نظامی هم موجود
است معمولا در ظرفیت های بالا ( با گنجایش بار زیاد ) تولید می شوند و کلیه اقلام
و وسایل مورد نیاز ( وسایل کمک های اولیه ، غذا ، آب و ... ) با ترتیب خاصی ( کوله
چینی ) در آن قرار می گیرد . مشخصات مناطق سرد و برفگیر کوهستانی این مناطق با
توجه به موقعیت جغرافیایی و ارتفاع از سطح زمین در فصل پاییز بارش برف در آن آغاز
می شود و با رسیدن زمستان و بارش مکرر برف و یخبندان شدن منطقه راه ها صعب العبور
می گردد و در بعضی از نقاط سرما تا 40
درجه و بیشتر به زیر صفر می رسد . خطرات ناشی از سرما ،
بهمن و ... انسان را از این مناطق دور می کند ، شناسایی از برف و بهمن به این شرح است : انواع برف 1-برف
تازه ( پودری ) : به برفی گفته می شود که 24 ساعت بیشتر از باریدن نگذشته باشد و
به دو دسته برف خشک ( هنگامی که برودت هوا پایین است ) و برف مرطوب ( هنگامی که
برودت هوا بالا است ) تقسیم می شود . 20-برف کهنه : به برفی گفته می شود که 24
ساعت از باریدن آن گذشته باشد و شامل دو دسته برف سفت ( وقتی که دمای محیط کمی
بالا رفته و دوباره پایین بیاید اینگونه برف پدید می آید ) و برف شکنده ( برفی که
در اثر تابش آفتاب و برودت زیاد مرطوب شده و اگر پا روی آن بگذاریم محیط بیشتری از
جای پا روی برف باقی می ماند ) است . بهمن توده عظیمی از برف که در اثر عوامل
طبیعی یا غیر طبیعی به روی شیب به حرکت در می آید و دارای وزن و فشار زیادی است را
اصطلاحا بهمن گویند . بهمن هرساله جان عده ای از کوهنوردان را می گیرد و شناسایی و
داشتن دانستنی هایی از آن برای حرکت در ارتفاعات برفگیر لازم و ضروری می باشد .
شرایط تشکیل بهمن 1-شیب ها : معمولا در سطوحی که شیب های آن بیشتر از 30 درجه باشد
بنا به دلایل زیر پدیده بهمن به وجود می آید ؛ الف : سطوحی که سنگ های لغزنده در
آن باشد با بارش برف پوشیده شده و کم کم سنگین می شود و با سنگین شدن سطح سنگ ها
لغزیده و برف ریزش می کند . ب :
سطوح یخ زده و برف سفت اگر مجددا روی آن برف ببارد فرو می
ریزد . ج : سطوح مرطوب ( آب چشمه ، سبزه ، چمن و ... ) به دلیل عدم وجود اصطحکاک
بین برف و زمین ریزش بهمن پدید می آید . د : سطوحی که در آن درختچه هایی روییده
باشد در صورتیکه ارتفاع برف بیشتر از درختچه ها شود ، تنه و شاخه های درختچه در اثر
فشار وارده باعث ایجاد بهمن می شود . 2-به هم خوردن درجه حرارت : بعضی از برف ها
مثل برف بهاره یا برخی از برف های آب دار به شدت تحت تاثیر درجه حرارت قرار گرفته
که سبب آب شدن و سپس فشرده شدن توده آن می گردد ، این عمل هر روز و هر شب تکرار
شده و بر اثر تناوب ، برف کم کم متورم گشته و در این موقع از طرفی تورم فوق میل
دارد برف را از سطح صاف زیرین جدا کند و از طرف دیگر با شکاف ایجاد شده سبب به هم
خوردن تعادل مکانیکی توده برف و ریزش بهمن می گردد . 3-به هم خوردن تعادل مکانیکی
: این عمل در اثر عبور هر چیزی از روی برف با بر هم خوردن تعادل پایدار شیب و
استقرار برف ایجاد می شود ، عمل شکاف دادن افقی شیب برف باعث می گردد که تکیه گاه
( در شیب سطح اتکای زیرین و در شیب برجسته سطح اتکای فوقانی تکیه گاه ) توده برف
از بین برود ، در این وضعیت ابتدا با جابه جایی تدریجی برف ناگهان ریزش آن به وقوع
می پیوندد . عبور اسکی ( با شکستگی ) و سر و صدای زیاد افراد ( با ارتعاش ) معمولا می تواند
منجر به چنین ریزشی شود . انواع بهمن بهمن با توجه به اشکال مختلف آن به گونه های
زیر طبقه بندی می گردد : 1-بهمن برف پودر ( پودری ) : جزو خطرناکترین نوع بهمن است و
با کوچکترین محرکی ( عبور انسان ، حیوان ، افتادن نقاب برفی ، سروصدا و ... ) بر
سطح بهمن زا ایجاد می شود ، این نوع بهمن به صورت گرد بوده و به علت سبکی در فضا
معلق است و معمولا انسان را خفه می کند ، بنابراین اگر کسی در چنین بهمنی قرار
گرفته باید دهان و بینی را ببندد و در صورت امکان بپوشاند تا ذرات برف داخل ریه
نرفته و او را خفه نکند . سرعت حرکت این نوع بهمن زیاد است و توام با گرد زیادی از
برف می باشد . بهمن برف خیس : با گرم شدن دمای محیط این بهمن ایجاد می گردد و ریزش
آن صدای کمی دارد و انسان را غافلگیر می کند ، این بهمن سنگین و دارای سرعت زیادی
بوده و هر چیزی را در مسیر خود می شکند و به محض ایستادن به علت فشرده شدن سریع یخ
زده و هر موجودی را در میان خود گرفتار می کند . 3-بهمن برف پوسته ای ( نقابی ) : اگر
نقاب برف یا تکه بزرگ یخ بشکند این بهمن پدید آمده که ریزش آن توام با صدای خشک و
زیادی می باشد ، پس هیچگاه نباید از زیر قندیل یخ و نقاب برفی عبور کرد چون این
بهمن ( ابتدا یک تکه بزرگ و سپس خرد می شود ) در صورت برخورد به بدن انسان به دلیل
ضربه سنگین یا او را در دم می کشد یا اعضای بدن وی را خرد می کند . راهپیمایی در زمستان
انواع شیب های برفی : حرکت در انواع شیب های برفی متفاوت است و اصول مخصوص به خود
را دارد ، شیب ها با توجه به زاویه به انواع زیر تقسیم می شوند : الف ) شیب ملایم
( خفته ) : با شیب حداکثر 25 درجه . ب ) شیب متوسط : با شیبی در حدود 25 تا 40 درجه . ج ) شیب
تند : با شیبی در حدود 40 تا 60 درجه . حرکت در شیب : حرکت در شیب ملایم به صورت
زیکزاک ، حرکت در شیب های متوسط و تند به صورت مستقیم و بالا رفتن عمودی نسبت به
کوه صورت می گیرد ، قبل از صعود به ارتفاعات زاویه شیب و نوع برف مشخص گردد ، صعود
از شیب های ملایم و برف های سفت نسبت به صعود از شیب های متوسط و تند و برف پودری
راحت تر و ایمن تر است ، همیشه هنگام حرکت در شیب پوشیده از برف مستقیم حرکت کرد و
از حرکت های مارپیچ و زیکزاک که باعث ایجاد بهمن می شود اجتناب کرد ، حرکت مارپیچ
و زیکزاک که به منظور جلوگیری از خستگی انجام می شود عمدتا در کوهستان های بدون
برف و شیب های ملایم صورت می پذیرد ، هنگامی که ستون نظامی در کوهستان و برف حرکت
می کنند نفر جلوی ستون بایستی حتما با تجربه بوده و دیگران از پشت سر نفر جلوی خود
حرکت کنند و پای خود را در جای پای نفر جلویی بگذارند ، هنگام پایین آمدن از شیب
برفی نیز فشار و سنگینی پاها به روی پاشنه باشد و اگر کرامپون به پا است فشار به
روی تمامی کف پا پخش شود و قدم ها با کف پا برداشته گردد . رزم در برف مجموعه دروس
مفصلی می باشد که شامل استفاده و کار با وسایل کوهنوردی زمستانی ، شناخت کامل
زمستان ، برف و بهمن ، راهپیمایی در کوهستان های برفی ، تاکتیک های به کارگیری کلنگ
کوهنوردی و کرامپون ، طریقه برپایی چادر و ساختن تونل برفی بوده و همچنین اسکی که
خود دنیایی از ورزش و هنر است . نیروهای نظامی بایستی بتوانند در برف پیشروی ،
تخمین مسافت ، تیراندازی و ... را انجام دهند که هر کدام از آن احتیاج به آموزش
های تئوری و عملی مکرری دارد که انشاالله در آینده راجع به همگی آن ها به صورت
مفصل توضیح خواهیم داد . کوهنوردی در زمستان و رزم در برف مستلزم رعایت مسایل
ایمنی زیادی است که در صورت ناآشنایی یا عدم انجام آن انسان با خطر مرگ روبه رو می
شود ، پاره ای از این نکات به شرح زیر می باشد : 1-قبل از رفتن به کوه از وضعیت
هوا اطلاع داشته باشید . 2-ابزار ، وسایل ، سلاح و مهمات همراه سالم بوده و از
سالم بودن آن اطمینان کامل کسب شود . 3-وسایل امدادی را همیشه به همراه داشت . 4-کوله چینی به
ترتیب و نظم مربوطه انجام گردد . 5-آموزش ها در برنامه های کوچک و در مناطق مطمئن
با حضور مربی با تجربه صورت گیرد . 6-پوتین ، لباس ، دستکش و سایر ملزومات را به
همراه داشت . 7-وسایلی نظیر کلاه سبک ، عینک کوه و ... ضروری بوده و از آن ها به
شکل صحیح استفاده گردد . 8-برنامه ریزی دقیقی اعم از زمان حرکت ، استراحت ، رسیدن
به هدف و ... انجام شود . 9-حرکات و پیشروی را آرام انجام داد تا بدن خسته و کوفته نشود .
10-در طول راه با خوردن غذاهای سبک نظیر شیرینی ، میوه و ... تجدید قوا کرده و
کالری لازم را برای فعالیت بدن دریافت نمود . 11-آب سرد ننوشید بلکه از آب ولرم و مطمئن
استفاده کنید . 12-در کوهستان همیشه با بینی نفس بکشید ( عمل دم با بینی بازدم با
دهان ) . 13-حتی الامکان از مناطق بهمن زا عبور نکنید . 14-در صورت مجبور بودن به عبور از مناطق
بهمن زا این کار در ساعات اولیه صبح و قبل از گرم شدن برف صورت بگیرد . 15-هنگام
عبور از مناطق بهمن زا سکوت رعایت شود . 16-عبور از مناطق بهمن زا به صورت تک تک و
با استفاده از طناب بهمن صورت بگیرد . 17-هنگام عبور از مناطق بهمن زا قدم های
بلند و با فاصله زیاد برداشت و هرکس پای خود را در جای پای نفر قبلی بگذارد .
18-در صورت گرفتار شدن در بهمن دست ها را در جلوی صورت از آرنج خم کرده تا فضای بیشتری
از برف را کنار زند و جای بیشتری برای تنفس ایجاد شود . 19-پیدا کردن کردن جهت
زمین در زیر بهمن با انداختن آب دهان مشخص می شود ( آب دهان به طرف زمین می افتد و
طرف مخالف آسمان است ) . 20-مناطق بهمن زایی که در مسیر حرکت و تدارکات قرار دارد
را می توان با رعایت اصول ایمنی در صورت کسب اجازه فرمانده با انداختن نارنجک ،
خمپاره و ... از بین برد . 21-امدادگرانی که در جستجوی افراد زیر بهمن هستند دقت کنند خودشان
گرفتار بهمن نشوند .
موضوعات مرتبط: نظامی ، استتار
برچسب‌ها: رزم در برف , لباس كوه , لايه مياني , لايه روئي
تعریف استتار : عبارتست از همرنگ و هم شکل کردن خود ، وسایل و تجهیزات اطراف با محیط ،بطوریکه باعث جلب توجه دشمن نشود.
منظور از استتار : مجموعه اقداماتی است که باعث جلوگیری از کشف محل ما برای دشمن می شود.
چگونه باید استتار کرد ؟
استتار صحیح متکی به دانستن دو مسئله است ( عوامل تشخیص ، اصول استتار ).
الف ) عوامل تشخیص استتار
1 – وضعیت نسبی : اشیاء غالباً نسبت به محیط اطرافشان شناخته می شوند. برای مثال : یک شیئ طویل روی ریل راه آمن معرف وجود قطار است .
2 – شکل Form : اشیاء و مصنوعات ساخت دست بشر دارای اشکال و زوایای منظم و طرح و انحنای خاصی می باشد.در حالیکه پدیده های طبیعی از یک الگو و شکل خاصی تبعیت ننموده و دارای اشکال نا منظم و بی قاعده می باشند.
3 – سایه Shadow : از دید هوایی سایه ها بسیار مشخص و قابل توجه هستند، در عکسهای هوایی عملاً سایه اجسام بهتر از خود شیئ آشکار میگردند.
4 – بافت Texture :یک سطح غیر صاف مانند علفزار ،نور قابل ملاحظه ای را منعکس نمی کند و سایه آن روی خودش می افتد و در نتیجه ،چه در عکس و چه هنگام دیدن ،سیاه به چشم می خورد.اما یک سطح صاف مانند یک فرودگاه و یا پشت بام ،نور زیادی را در عکس به چشم برمیگرداند و حتی جاهای رنگی آن نسبت به زمینهای مجاور نور بیشتری خواهند داد و یا به اصطلاح براق دیده می شوند.
5 – رنگ Color : رنگهای متفاوت در یک فاصله نزدیک موجب تشخیص اشیاء می گردد و همچنین دارای سایه های مختلف بوده و در میزان جلب توجه ، هر کدام اثری مربوط به خود دارند.
6 – حرکت Movment : منطقه مورد رؤیت پائین توسط دیده بان هوایی ، به اندازه ای وسیع و بزرگ است که اشیاء کوچک در آن گم می شوند و توجه بیننده را به خود جلب نمی کنند.ولی چنانچه شیئ حرکت کند فوراً چشمها را متوجه خود می سازد.همین اصول مشابه در خصوص دیده بان زمینی نیز صادق می باشد.
7 – درخشش Shine : یکی از روشهای خاص آشکار سازی جهت دیده بانی ، درخشش است.درخشش ،یک برق زدن و انعکاس نور از یک سطح صاف می باشد.
ب ) اصول استتار
1 – انتخاب محل : مواضع باید به گونه ای انتخاب شوند که در آنها افراد ، وسایل و فعالیتها تا حد امکان از دید دشمن دور بمانند.تجربه نشان داده که انتخاب صحیح محل ،اغلب اشکالات اختفا را از بین برده است و در انتخاب محل سه عامل باید در نظر گرفت ( مأموریت ، پراکندگی ، شکل عوارض و محیط )
مأموریت Mission ) مأموریت شرط اصلی است ،ممکن است موضعی از نظر اختفا کاملاً مناسب باشد ولی اگر نتوان مأموریت را از آنجا انجام داد ، آن موضع بی ارزش خواهد بود .
پراکندگی و تفرقه Dispertion ) در انتخاب موضع باید پراکندگی لازم یگان را در نظر گرفت .لازمه رعایت این عامل اندازه و مساحت مورد نیاز یک موضع یا محل استقرار را تعیین و دیکته می نماید.
شکل عوارض و محیط Terrain Pattern ) هر عارضه و محیطی ،شکل و ساختار خاصی دارد که آن را از سایر محیطها متمایز می سازد و بنابراین هر گونه تغییر شکل در محیط ، نشان دهنده نوعی فعالیت و حضور نیروی انسانی در آنجا می باشد.شکل عوارض و محیط به چهار دسته (روستایی ، شهری ، جنگلی ، کویری ) تقسیم می شوند.
2 – انضباط استتار : انضباط استتار اجتناب از کارهایی است که ظاهر طبیعی یک منطقه را تغییر داده یا موقعیت عده ها و تجهیزات را بدون اینکه حتی دیده شوند برای دشمن آشکار می سازد که عبارتند از :
الف – اگر حتی یک سرباز از قوانین استتار ، در خصوص عدم ایجاد صدا و یا مخفی ماندن و حرکت ننمودن ، تخلف و سرپیچی نماید ، کلیه کوششهای گروهی واحد نظامی با شکست مواجه خواهد شد.
ب – بدون شک هر گونه بی توجهی و اهمال کاری موجب آشکار و کشف شدن محل و موقعیت شما توسط دشمن میگردد.
پ – رعایت سکوت رادیویی و راداری .
ت – جای رد چرخ خودروها ، ریختن زباله و مواد زاید غذایی ، قوطیهای خالی کمپوت و کنسرو و مهمات و بطریها در اطراف موضع ، از موارد شاخص و نشانگر فعالیت نظامی میباشد.
ث – خودروهای جدیدالورود باید از مسیر جاده ای و خطوط موجود محیطی عبور و رفت و آمد نماید.
ج – در هنگام شب ، پنجره ها ، روزنه ها ، دربهای ورودی ساختمان و چادر و یا هر روزنه و منفذی که موجب خروج نور گردد باید بوسیله پرده ،پوشانده شود.
چ – از استعمال سیگار در شب جداً خودداری شود.
3 - ساختمان استتار : هنگامیکه زمین و شکل طبیعی آن طوری است که در آن اختفا ممکن نیست ، استتار مصنوعی ایجاد می شود.برای اینکار از مواد و وسایل طبیعی و مصنوعی میتوان استفاده نمود و افراد و فعالیتها را باید با محیط اطرافشان همرنگ کرد .در ایجاد استتار ،وسایل طبیعی بر وسایل مصنوعی برتری دارند زیرا آنها طبیعی بودن را در همرنگی بهتر بوجود می آورند.بدیهی است چنانچه از وسایل مصنوعی استفاده شود تا حد امکان باید همرنگ با محیط اطراف باشد.سه روش اساسی برای استتار کردن وسایل و فعالیتها وجود دارد که عبارتند از :
روشهای استتار
الف – مخفی نمودن Hiding
ب – همگون سازی Blending
پ – شبیه سازی (بدل سازی) Disguising
قواعد استتار
1 – از تمام حفاظتهای موجود باید استفاده شود.
2 – شکل و سایه و بافت و رنگ اشیائ را باید برهم زد.
3 – تهیه مواضع باید از ابتدا تا پایان کار همراه با استتار باشد.
4 – استتار بیش از حد موجب کشف مواضع می شود .
5 – انضباط استتار را باید همیشه رعایت نمود.
6 – در پایان استتار باید آنرا از دید دشمن بازدید نمود.
7 – در موقع بکارگیری اشیاء طبیعی در استتار ، باید به رنگ آنها با توجه به محیط اطراف دقت نمود.
موارد استتار
1 – استتار انفرادی
2 – استتار اردوگاه
3 – استتار ادوات
4 – استتار خط مقدم
اختفا Concealment
تعریف اختفا : مخفی کردن خود و تجهیزات از دید دشمن را اختفا گوین و بر دو نوع است .
الف ) اختفای طبیعی : معمولاً اشیاء مجاور مانند بوته ها ، علفها ، کنده درختها بوجود آمده اند و نیازی به تغییر دادن در آنها برای استفاده ، نمی باشد.
ب ) اختفای مصنوعی : اختفای مصنوعی را باید از اجسامی مانند تور ، علف ، برگ ،پارچه و غیره فراهم نمود .بدیهی است در هر نوع اختفا باید اثرات تغییر فصل را در نظر داشت.
تذکر : باید دانست که اختفا فقط افراد و وسایل را در برابر دید دشمن حفظ می کند.
قواعد اختفا
1 – از حرکت بیهوده دوری کنید.
2 – از تمام وسایل اختفا استفاده کنید.
3 – در هنگام دیده بانی در پائین قرار بگیرید.
4 – اشیائ براق را نمایان نکنید.
5 – از خط افق دوری کنید.
6 – خطوط تنظیم پیرامون اشیاء را بهم بزنید.
7 – سکوت را رعایت کنید .
عوامل تشخیص اختفا
الف ) صدا
ب ) نور
ج ) حرکت
پوشش Cover
تعریف پوشش : حائلی که سرباز را در برابر آتش دشمن حفظ می کند که بر دو نوع است.
الف ) پوشش طبیعی : گودالها ، جویها ، ضد شیبها
ب ) پوشش مصنوعی : چاله ها ، سنگر ها ، دیوارها که افراد و وسایل را در برابر آتش تیر کشنده دشمن و تا اندازه ای آتشهای با تیر منحنی و اثرات هسته ای محافظت می کنند.
موضوعات مرتبط: نظامی ، استتار
نوعی استتار جالب بوسیله سنگها و اجرهای مصنوعی :
لزوم استتار برای تک تیراندازان ( سرباز بدون استتار مناسب در بیابان ) :
استتار معمولی با عوارض طبیعی برای این تک تیرانداز :
پوشاندن سر و قسمت های بالایی بدن بوسیله تور و شاخ و برگ راهکار مناسبی برای مخفی شدن می باشد :
نیرو ویزه های روس با استتار مخصوص :
سرباز در کمین ضد تانک با پوشش عالی :
استتار برگی شکل برای منطق جنگلی و دارای درخت و بوته :
موضوعات مرتبط: استتار
استتار شامن روسی ( shaman ) بیشتر برای نیروهای ویزه و نیروهای شناسایی بکار می رود : 
موضوعات مرتبط: استتار
فرد مورد نظر در تصویرهای زیر از لباس مخصوص به همراه تور و برگ درختان استفاده کرده است . استتار بالایی دارد و به اسانی پیدا نمی شود : 
موضوعات مرتبط: استتار
ghili suit ( بوته های متحرک ) :
این نوع لباس استتار از لوازم طبیعی مانند شاخ و برگ درختان و رشته های رنگیه نخ و تور درست می شود . تک تیراندازان و شکارچیان زمانی که نیاز به استتار و مخفی ماندن دارند از این لباس ها استفاده می کنند . این نوع لباس ها فرد را دقیقا شبیه محیط پیرامونش می کند و در باد هم مثل محیط اطراف و درختان به حرکت در می ایند .
لوازم ایجاد و ارایش لباس استتار برای محیط خاص مورد نظر فرد :
موضوعات مرتبط: استتار